در صنعت ساخت‌وساز، جک‌های سقفی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین تجهیزات هستند. هنگام بتن‌ریزی سقف، که نیاز به نگهداری قالب بتن و استحکام آن است، استفاده از جک سقفی ضروری است. آن‌ها سازه‌های موقتی هستند که برای تحمل بار‌ها و پایداری قالب در طول بتن‌ریزی استفاده می‌شود. جک‌های سقفی اندازه و طول‌های متفاوتی دارد. ارتفاع جک به سفارش مشتری و ارتفاع سقف می‌تواند 3، 3.5، 4 یا 4.5 متری باشد. همچنین ظرفیت تحمل بار هر جک، به ضخامت لوله و کیفیت مواد اولیه آن بستگی دارد. هرچقدر جک از موادی با کیفیت بالا و لوله‌های سنگین‌تر ساخته شده باشد، بدیهی است که ظرفیت تحمل بار آن بیشتر است.
انواع جک سقفی و کاربردهای آن
جک‌های سقفی کاربردهای متنوع و گسترده‌ای دارند. در ساخت‌وساز ساختمان‌ها، ساخت پل، تونل و دیگر پروژ‌های ساختمانی از جک سقفی استفاده می‌شود. آن‌ها به ایجاد قالبی با پایداری بیشتر و تحمل بارهای سنگین در طول فرآیند بتن‌ریزی کمک می‌کنند. علاوه بر آن، در سازه‌‌هایی با ارتفاع بلند، برای ایجاد پایداری جانبی قالب کاربرد دارند. جک‌های سقفی قابل تنظیم هستند. این ویژگی به ما کمک می‌کند، تا در هنگام بازسازی یا تعمیرات یک سازه، همچنین برای پشتیبانی موقت از ساختمان در هنگام ساخت، استفاده شود.
جک سقفی که در ساختمان‌سازی استفاده می‌شود، انواع مختلفی دارد. در ادامه به انواع جک‌های سقفی اشاره می‌کنیم.
- جک سقفی ساده
- جک سقفی T شکل با سرجک ثابت
- جک سقفی T شکل با سرجک متحرک
- جک سقفی با سرجک U شکل ( جک عراقی)
برخی از مزایای استفاده از جک عبارتند از:
جک‌سقفی به دلیل قابل تنظیم بودن، می‌تواند در انواع سیستم‌های قالب‌بندی و پروژه‌هایی در انواع و اندازه‌های متفاوت استفاده شود. البته قابل ذکر است که مشخصات جک سقفی و انتخاب و استفاده از آن به عواملی چون ظرفیت باربری، ارتفاع و فاصله قرارگیری جک‌ها و نوع سیستم قالب‌بندی، بستگی دارد. جک‌های سقفی به دلیل تحمل بارهای سنگین و ظرفیت باربری بالا از ریزش سقف و ناپایداری سیستم قالب‌بندی جلوگیری می‌کنند.
علاوه بر این، استفاده از جک سقفی میزان هزینه و زمان ساخت پروژه را کاهش می‌دهد. مونتاژ و دمونتاژ آن راحت و آسان است و نیازی به متخصصان کاربلد ندارد.
از دیگر مواردی که باعث مقرون به صرفه بودن جک است، قابلیت استفاده مجدد از آن است. جک‌های سقفی معمولا از مواد، بادوام و مقاوت بالا ساخته‌‍می‌شوند که می‌توانند در چندین پروژه ساختمانی مورد استفاده مجدد قرار گیرند. همچنین جابه‌جایی و حمل آن‌ها به راحتی امکان‌پذیر است.
فاصله استاندارد جک‌های سقفی
در حالت معمول فاصله بین جک‌ها 80 تا 100 سانتی‌متر است. این میزان فاصله بین جک‌ها به ضخامت و سنگینی سقف، نوع بتن مصرف شده، کیفیت جک استفاده شده و ارتفاع سقف می‌تواند متفاوت باشد. هر چقدر میزان بار وارد شده زیاد باشد، جک‌ها با فاصله کمتری از هم قرار می‌گیرند. به طورکلی می‌توان گفت اگر میزان فشار بار سقف کمتر از 1.5 تن باشد، فاصله 1 متری بین جک‌ها مناسب خواهد بود. اگر این میزان فشار برابر با 1.5 یا بیشتر باشد، باید فاصله بین جک‌ها را کمتر کرد. اگر تعداد جک‌ها برای ثابت نگهداشتن سقف کمتر از نیاز باشد، لوله نری جک خم خواهد شد.
نکته دیگری که در قرارگیری فاصله بین جک‌ها باید در نظر گرفته شود، سطحی است که جک به آن تکیه می‌کند و نصب می‌شود. اگر سطح زیر جک مقاوم نباشد، ممکن است جک خم شود و یا نشست کند. علاوه بر آن تراز نبودن سطح زیر جک باعث از بین رفتن تراز و حتی فروپاشی سقف می‌شود.
